Ένα μυστηριώδες αντικείμενο που ταξιδεύει στο Διάστημα και δεν μοιάζει με τίποτα γνωστό έχει στρέψει πάνω του τα βλέμματα της επιστημονικής κοινότητας. Το διαστρικό σώμα «3I/ATLAS» που εντοπίστηκε να εισέρχεται στο Ηλιακό μας Σύστημα από τον αστερισμό του Τοξότη, έχει προκαλέσει αμηχανία και ατελείωτες θεωρίες που προσπαθούν να το εξηγήσουν, εκ των οποίων υποψίες για ύπαρξη εξωγήινης τεχνολογίας.
Το αντικείμενο, που καταγράφηκε για πρώτη φορά την 1η Ιουλίου 2025 από το τηλεσκόπιο ATLAS στη Χιλή, αποτελεί μόλις το τρίτο επιβεβαιωμένο διαστρικό σώμα στην ιστορία, μετά τα «Oumuamua» (2017) και «2I/Borisov» (2019).
Η πορεία του 3I/ATLAS είναι τόσο ασυνήθιστη, που το καθιστά «αίνιγμα» για τους επιστήμονες, ενώ είναι εξαιρετικά βαρύ διαστρικό σώμα -υπολογίζεται ότι ζυγίζει περίπου 33 δισεκατομμύρια τόνους– και έχει ασυνήθιστα επίπεδο σχήμα, σαν τηγανίτα, με επιφάνεια καλυμμένη από νικέλιο.
Για τους περισσότερους επιστήμονες, ο 3I/ATLAS είναι ένα εντυπωσιακό, αλλά φυσικό φαινόμενο. Όμως ο διάσημος αστροφυσικός του Χάρβαρντ, ο καθηγητής Avi Loeb, υποστηρίζει ότι δεν πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο εξωγήινης τεχνολογίας.
Η πορεία του
Όπως παρατήρησαν οι αστρονόμοι, το σώμα κινείται με τρόπο «εντελώς διαφορετικό από οποιονδήποτε γνωστό κομήτη», ενώ η πιο πρόσφατη μετατόπιση της τροχιάς του«άφησε άφωνη» την επιστημονική κοινότητα.
Όλα τα μεγάλα τηλεσκόπια του κόσμου, από το James Webb έως το Very Large Telescope στη Χιλή, έχουν επικεντρωθεί στην παρατήρηση του διαστρικού επισκέπτη, που θεωρητικά είναι κομήτης. Ωστόσο, τα δεδομένα δείχνουν ότι «πρόκειται για κάτι που ξεφεύγει από κάθε γνωστό μοντέλο».
Σύμφωνα με τη NASA, ο 3I/ATLAS κινείται με ταχύτητα που ξεπερνά τα 200.000 χλμ./ώρα (περίπου 61 χλμ./δευτερόλεπτο), δηλαδή είναι τόσο γρήγορο που δεν μπορεί να αιχμαλωτιστεί από τη βαρύτητα του Ήλιου.
«Θα περάσει από το εσωτερικό του Ηλιακού Συστήματος -ανάμεσα στις τροχιές του Άρη και της Γης- και μετά θα πετάξει έξω από το άλλο άκρο του συστήματος», εξήγησε ο Con Stoitsis, διευθυντής κομητών και μετεώρων στην Αστρονομική Εταιρεία της Βικτώριας, μιλώντας στον Guardian.
«Ταξιδεύει πολύ γρήγορα και έτσι θα φύγει απλώς από την άλλη πλευρά του Ηλιακού Συστήματος», πρόσθεσε.
«Παράξενος» κομήτης
Παρά τις αυξανόμενες εικασίες ότι μπορεί να πρόκειται για εξωγήινη μητρική βάσηπου πραγματοποιεί μυστικούς ελιγμούς γύρω από τον Ήλιο, οι περισσότερες επιστημονικές μελέτες καταλήγουν πως πρόκειται για έναν παράξενο κομήτη από ένα μακρινό τμήμα του Γαλαξία.
Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι διαθέτει ουρά αερίων και σκόνης, όπως όλοι οι παγωμένοι κομήτες. Η ασυνήθιστη χημική του σύνθεση, με εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αποδίδεται στη δημιουργία του μέσα σε ένα πυκνότερο τμήμα του Γαλαξία μας, εκεί όπου κατοικούν παλαιότερα αστέρια.
Σε αντίθεση με τους κομήτες του Ηλιακού μας Συστήματος, οι οποίοι απελευθερώνουν υδρατμούς, το 3I/ATLAS φαίνεται να σχηματίστηκε σε περιοχή πλούσια σε πάγο διοξειδίου του άνθρακα, κάτι που το καθιστά μοναδικό φαινόμενο στα ανθρώπινα χρονικά.
Το «τεστ αντοχής» του
Η NASA επιβεβαίωσε ότι το πλησιέστερο σημείο προσέγγισης του 3I/ATLAS προς τη Γη θα είναι περίπου στα 270 εκατομμύρια χιλιόμετρα, ενώ η προσέγγισή του στον Ήλιο (περιήλιο) θα συμβεί σήμερα, 30 Οκτωβρίου, όταν θα βρίσκεται σε απόσταση 1,35 αστρονομικών μονάδων (202 εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά).
Όπως εξηγεί η NASA, το περιήλιο είναι το σημείο όπου ένα σώμα βρίσκεται πιο κοντά στον Ήλιο και τότε οι πάγοι του αρχίζουν να εξατμίζονται, δημιουργώντας ένα νέφος αερίων και σκόνης -το λεγόμενο «coma»- και συχνά δύο ουρές: μία από σκόνη και μία ιονισμένη από τον ηλιακό άνεμο. Αυτή η διαδικασία κάνει τον κομήτη πιο φωτεινό.
Πολλοί επιστήμονες θεωρούν πως το αντικείμενο θα αρχίσει να διαλύεται, όπως συμβαίνει συνήθως με τους κομήτες όταν εκτίθενται στην ακραία θερμότητα του Ήλιου.
Ωστόσο, εάν ο 3I/ATLAS παραμείνει άθικτος και αλλάξει κατεύθυνση απομακρυνόμενος από το άστρο, αυτό θα μπορούσε να αποτελεί ένδειξη εξωγήινης νοημοσύνης – παρόμοιας με τη λειτουργία ενός ανθρώπινου διαστημόπλοιου που χρησιμοποιεί κινητήρες για να τροποποιήσει την πορεία του.
Ο φυσικός του Χάρβαρντ, Avi Loeb, χαρακτήρισε την κίνηση αυτή «το τεστ αντοχής του 3I/ATLAS», εξηγώντας πως ένας συνηθισμένος διαστημικός βράχος κοντά στον Ήλιο θα έσπαγε σε μικρότερα κομμάτια που θα εξατμίζονταν, δημιουργώντας ένα τεράστιο νέφος κοσμικής σκόνης.
«Για ένα διαστημόπλοιο, το περιήλιο είναι η βέλτιστη στιγμή είτε για επιτάχυνση είτε για επιβράδυνση μέσω ώθησης από έναν κινητήρα, χάρη στη βαρυτική υποβοήθηση του Ήλιου», εξήγησε ο Loeb.
«Το ίδιο ισχύει και για ένα “μητρικό σκάφος” που απελευθερώνει μίνι-ανιχνευτές που κατευθύνονται προς τους πλανήτες», πρόσθεσε.
«Αν πρόκειται για κάτι που δεν μπορούμε να εξηγήσουμε, ο 3I/ATLAS μπορεί ξαφνικά να αλλάξει πορεία, να ανάψει φώτα, να εκπέμψει επιπλέον θερμότητα ή να εκτοξεύσει μικρά σκάφη προς πλανήτες όπως η Γη ή η Αφροδίτη», πρόσθεσε.
Ο 3I/ATLAS δεν δεσμεύεται σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο, αλλά «περνά» μέσα από το Ηλιακό μας Σύστημα, καθώς πλησιάζει και απομακρύνεται ξανά. Από τα τέλη Σεπτεμβρίου, χάθηκε μέσα στη λάμψη του Ήλιου καθώς περνούσε πίσω του, με αποτέλεσμα να μην είναι ορατό από τη Γη έως τα τέλη Νοεμβρίου ή τις αρχές Δεκεμβρίου.
Ο Loeb, ο οποίος από τον Ιούλιο υποστηρίζει πως το 3I/ATLAS ενδέχεται να είναι ένα τεχνητό σκάφος, σημείωσε ότι η πορεία του προς αυτήν την «τυφλή ζώνη» ίσως να μην είναι τυχαία.
«Δεν μπορούμε να παρατηρήσουμε το 3I/ATLAS από τη Γη αυτή την κρίσιμη στιγμή, γεγονός που εγείρει το ερώτημα αν η τροχιά του έχει ρυθμιστεί με ακρίβεια από εξωγήινη νοημοσύνη;» έγραψε ο καθηγητής σε ανάρτησή του στο προσωπικό του ιστολόγιο.
Ο Loeb πρόσθεσε πως θα χρειαστούν μήνες παρατηρήσεων για να διαπιστωθεί πώς αντέδρασε το αντικείμενο στην προσέγγισή του με τον Ήλιο.
Μόλις το αντικείμενο βγει από την «ηλιακή τυφλή ζώνη», το επόμενο σημαντικό ορόσημο θα είναι στις 3 Νοεμβρίου, όταν θα περάσει σε απόσταση 93 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από την Αφροδίτη. Την ίδια εβδομάδα, αναμένεται να γίνει ορατό και από το ευρωπαϊκό σκάφος Juice, επιτρέποντας στους επιστήμονες να παρακολουθήσουν τη συμπεριφορά του, αναζητώντας αλλαγές στην πορεία ή την ταχύτητά του μετά την απομάκρυνση από τον Ήλιο.
Εξωγήινη τεχνολογία;
Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο, σύμφωνα με τους αστρονόμους, είναι η προέλευσή του. Η ταχύτητα και η τροχιά του αποδεικνύουν ότι δεν προέρχεται από το Ηλιακό Σύστημα, αλλά από κάποιον άλλο αστρικό χώρο, περιπλανώμενος ανάμεσα στα άστρα.
Μέσω του Galileo Project, που ερευνά πιθανά ίχνη εξωγήινης νοημοσύνης, ο Loeb έχει θέσει ερωτήματα για την προέλευση του αντικειμένου.
Σε σειρά επιστημονικών άρθρων του, που δημοσιεύθηκαν στο Medium, ο Loeb γράφει πως «οι επιστήμονες πρέπει να εξετάσουν αν το αντικείμενο θα μπορούσε να είναι ένα τεχνολογικό – ένα τεχνητό σκάφος ή αντικείμενο από έναν άλλο πολιτισμό».
Σε ένα από τα άρθρα του με τίτλο «Παράγει το 3I/ATLAS το δικό του φως;», ο Loeb διερωτάται αν η φωτεινότητά του οφείλεται σε αυτοεκπομπή του ίδιου του σώματος και όχι σε αντανάκλαση του ηλιακού φωτός – χαρακτηριστικό που «δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ σε γνωστό κομήτη».
«Το ερώτημα που τίθεται είναι αν ο πρόσφατος διαστρικός επισκέπτης του Ηλιακού μας Συστήματος, ο 3I/ATLAS, είναι ένα τεχνολογικό τεχνούργημα που διαθέτει ενεργή νοημοσύνη. Αν ισχύει αυτό, τότε δύο ενδεχόμενα προκύπτουν: είτε οι προθέσεις του είναι απολύτως φιλικές, είτε εχθρικές ή κάπου στο ενδιάμεσο», έγραψε στο άρθρο του «Είναι το διαστρικό αντικείμενο 3I/ATLAS εξωγήινη τεχνολογία;».
«Οι συνέπειες, εάν το σενάριο αυτό αποδειχθεί σωστό, θα μπορούσαν να είναι δυνητικά καταστροφικές για την ανθρωπότητα και ίσως να απαιτήσουν αμυντικά μέτρα», προειδοποίησε.
Η NASA πάντως απορρίπτει κατηγορηματικά αυτές τις υποθέσεις.
«Μοιάζει με κομήτη. Συμπεριφέρεται σαν κομήτης. Πολύ, πολύ έντονα θυμίζει, σχεδόν σε κάθε πτυχή, τους κομήτες που γνωρίζουμε», δήλωσε ο Tom Statler, επικεφαλής επιστήμονας της NASA για τα μικρά σώματα του Ηλιακού Συστήματος, μιλώντας στον Guardian.
Ο Loeb από την πλευρά του παραδέχθηκε αργότερα σε ανάρτησή του ότι «η πιο απλή υπόθεση είναι πως ο 3I/ATLAS είναι ένας κομήτης», διευκρινίζοντας πως στόχος του ήταν «να προκαλέσει τον επιστημονικό εφησυχασμό και όχι να διατυπώσει κατηγορηματικούς ισχυρισμούς».
Όπως έγραψε χαρακτηριστικά: «Ας διατηρήσουμε την παιδική μας περιέργεια και ας αναζητούμε αποδείξεις, αντί να παριστάνουμε τους ενήλικες που γνωρίζουν εκ των προτέρων τις απαντήσεις».
Η αλήθεια είναι εκεί έξω
Οι αστρονόμοι πάντως περιμένουν με ανυπομονησία να παρατηρήσουν τυχόν «παράξενη συμπεριφορά» του καθώς πλησιάζει τη Γη, όπως αλλαγές στην πορεία ή την ταχύτητά του μετά το πέρασμά του από τον Ήλιο.
Στις 19 Δεκεμβρίου 2025, ο 3I/ATLAS θα βρεθεί στο πλησιέστερο σημείο του προς τη Γη. Ο Loeb έχει προειδοποιήσει ότι αυτή θα μπορούσε να είναι η στιγμή που ένα εξωγήινο σκάφος «ενδέχεται να εκτοξεύσει μικρότερους ανιχνευτές για να μελετήσουν τον πλανήτη μας».
Το αν ο 3I/ATLAS είναι απλώς ένας κομήτης ή κάτι περισσότερο, μένει να αποδειχθεί – όμως το ταξίδι του μέσα από το Ηλιακό μας Σύστημα έχει ήδη πυροδοτήσει μια από τις πιο συναρπαστικές επιστημονικές συζητήσεις των τελευταίων ετών.
enikos με πληροφορίες από: Space.com, Daily Mail, Euronews, NASA
